''ဦးသာဝ လာသလား။ ဦးသာဝ လာ၏။ ကားလာသလား။ ကားလာ၏။ ဦးသာဝသား လာသလား။ ဦးသာဝသား လာ၏''ဟူေသာ စာအံသံ၊ စာရြတ္သံတုိ႔သည္ ဒရယ္ဘိုေက်းရြာ မူလတန္းေက်ာင္းကေလးဆီမွ ရန္ကုန္အေဝးေျပး ကားလမ္းမေပၚအထိ ပ်ံ႕လြင့္ေနသည္။ ''ဝ၊ ထ၊ က၊ လ၊ သ''စာလုံးမ်ားေရးသားထားေသာ အစိမ္းေရာင္သင္ပုန္းေပၚမွ စာလုံးမ်ားကို သံၿပိဳင္ရြတ္ဆိုေနခ်ိန္သည္ ဘဝ၏ ပထမဦးဆုံး စာဖတ္ျခင္းအေလ့ကို စတင္လုိက္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
အေျခခံ စာတတ္ေျမာက္ေရး (ျမန္မာစာ) စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ(၃) ရွိ ဦးသာဝအမည္ရွိ စာပိုဒ္ကုိ စာလုံးေပါင္းျပရင္း ''အခုစာသင္ေနတာ ဦးသာဝကို ေရာက္ပီေလ။ စာတတ္သြားရင္ မဂၤလာေဆာင္ဖိတ္စာနဲ႔ အသုဘဖိတ္စာေလာက္ေတာ့ ကုိယ့္ဘာသာဖတ္ႏုိင္မွာေပါ့''ဟု ဒရယ္ဘို ရြာတြင္ေနထုိင္ေသာ အတန္းသူ တစ္ဦးက ေျပာသည္။
ဘဝ၏ ပထမဦးဆုံးအလုပ္အျဖစ္ စာဖတ္၊ စာသင္ျခင္းကို စတင္လုိက္ သူမ်ားသည္ မိခင္က လက္ဆြဲ၍ ေက်ာင္းသို႔ လုိက္ပို႔ရသည့္ မူလတန္း ကေလးငယ္မ်ား မဟုတ္ၾကေပ။ သူတုိ႔သည္ လွည္းကူးၿမိဳ႕နယ္ ဒရယ္ဘိုေက်းရြာတြင္ ေနထုိင္ေသာ အသက္(၂၉)ႏွစ္ အရြယ္မွေန၍ အသက္ (၇ဝ)အရြယ္ သားသည္ အေမမ်ားႏွင့္ အဘြားမ်ား ျဖစ္ေနၾကသည္။
အသက္ (၆၂)ႏွစ္ရွိ ဒရယ္ဘုိရြာသူ အမယ္အိုေဒၚအုံးက ''ညီအစ္မ အရင္းႏွစ္ေယာက္လုံး စာလာသင္တာ၊ တကယ့္ကို စာဖတ္တတ္ခ်င္လို႔''ဟု ညီမျဖစ္သူ ေဒၚစိန္ျမင့္အား ၾကည့္ရင္းသြားမ်ားေပၚသည္အထိ ၿပံဳးကာေျပာသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ စာတတ္ေျမာက္ မႈႏႈန္းသည္ ၉၅ ရာခုိင္ႏႈန္းအထိ ရွိေနေသာ္လည္း က်န္ရွိသည့္ အေျခခံစာမတတ္ေျမာက္သူ က်န္ ငါးရာခိုင္ႏႈန္းမွာ ေက်းလက္ေဒသေန ျပည္သူအမ်ားစုျဖစ္ေနသည္။ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ဆရာ အတတ္သင္ သိပၸံေက်ာင္းရွိ ေက်ာင္းသားမ်ားက စာမတတ္သူမ်ားအား အေျခခံစာတတ္ေျမာက္ေစရန္ အေရး၊ အဖတ္၊ အတြက္ကို တတ္ေျမာက္ေအာင္သင္ၾကားေပးခဲ့သည္မွ အစျပဳ၍ စာမတတ္သူ ပေပ်ာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈတြင္ တကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္မ်ားမွ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူမ်ား စတင္ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ၁၉၆၄ မွ ၁၉၈၈ ထိ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား
ေက်ာင္းသူမ်ား၏ လုပ္အားျဖင့္ စာတတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈကိုကမၻာကအသိမွတ္ျပဳရသည္အထိ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ့သည္။ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္တြင္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူမ်ား လုပ္အားေပးအျဖစ္ ျပန္လည္ပါဝင္သည့္ အေျခခံစာတတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈကို ၿမိဳ႕နယ္ေပါင္း ကိုးၿမိဳ႕နယ္ျဖင့္ စတင္ႏုိင္ခဲ့သည္။
၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ စာတတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈစာတန္းပါ အျဖဴေရာင္ တီရွပ္ကို ဝတ္ဆင္ထားသည့္ တတိယႏွစ္ ဥပေဒေက်ာင္းသူ မစုျမတ္ခုိင္က ''အရင္က လက္မွတ္ေတြ ဘာေတြထုိးရင္ လက္မွတ္ေနရာမွာ ၾကက္ေျခခတ္ျဖစ္တယ္၊ စာစသင္တဲ့ ရက္ကဆုိရင္ အေဒၚႀကီးေတြက ဝမ္းသာလို႔ငိုတယ္၊ အေဒၚႀကီးေတြ စာကို ေအာ္ဆုိေတာ့ သမီးငိုေတာင္ ငိုခ်င္တယ္။ အခုက်ေတာ့ သူတို႔ နာမည္ကို သူတို႔ကုိယ္တုိင္ေရးတတ္ လာမွာပါ''ဟု ဆုိသည္။
ၿမိဳ႕နယ္ေပါင္း၂၉ၿမိဳ႕နယ္ရွိစာမတတ္သူ ေလးေသာင္းေျခာက္ ေထာင္ေက်ာ္တုိ႔သည္ တကၠသိုလ္ ေကာလိပ္ ၃ဝ မွ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူ ၄၂၆၁ ၏ လုပ္အားေပး သင္ၾကားမႈမ်ားေၾကာင့္ လာမည့္ ေမလအတြင္းတြင္ စာဖတ္ႏုိင္၊ ေရးႏုိင္၊ တြက္ခ်က္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ႏုိင္ကာ အသိပညာႏွင့္ ကြၽမ္းက်င္မႈမ်ား ဖြံ႕ၿဖိဳးလာမည္ဟု ေက်ာင္းျပင္ပ ပညာေရးလုပ္ငန္းအဖြဲ႕၏ ကြၽမ္းက်င္ သူမ်ားက သုံးသပ္သည္။
လွည္းကူးၿမိဳ႕နယ္ရွိ စာမတတ္သူ ပေပ်ာက္ေရး ပထမစီမံခ်က္တြင္ စာသင္ဝိုင္း ၂ဝ၉ ဝုိင္း၊ စာသင္သား ၁၉၇၉ ဦးျဖင့္ လ်ာထားသည္။ ယင္းသို႔လ်ာထားခ်က္ထားရွိရာတြင္ တခ်ဳိ႕ရြာမ်ားတြင္ အသက္အရြယ္ရမွ စာသင္ၾကားရမည္ကို ရွက္ျခင္း၊ ေၾကာက္ျခင္းမ်ား ရွိေနသည္ဟု လွည္းကူးၿမိဳ႕နယ္ စာတတ္ေျမာက္ ေရးေကာ္မတီ ဒုတိယဥကၠ႒ ဦးလြင္ပင္က ေျပာၾကားသည္။
''ဒါေပမယ့္ အခု စာသင္ဝိုင္းေတြကို တကၠသိုလ္က ဆရာ ဆရာမေတြ ေရာက္သြားတဲ့အခါမွာ စိတ္ဝင္စားလာၿပီး တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ လူဝင္လာတယ္။ အခုလည္း အင္အားတျဖည္းျဖည္း တုိးလာဖို႔ အေျခအေနရွိတယ္။ ဒါဟာ ဆရာမေလးေတြ စည္း႐ုံးေရး ေတာ္လို႔ျဖစ္ပါတယ္''ဟု ဦးလြင္ပင္ က ဆက္လက္ေျပာျပသည္။
ဒရယ္ဘုိေက်းရြာ မူလတန္း ေက်ာင္းေလးတြင္ အမ်ဳိးသမီးႀကီး ၂၂ ဦး စာသင္ၾကားလ်က္ရွိသည္။ စာသင္သူမ်ားသည္ အသက္ ၄ဝ၊ ၅ဝ၊ ၆ဝ ေက်ာ္ သားသည္ အေမမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ သင္ၾကားေပးေနသူမ်ားမွာ အသက္(၁၈)ႏွစ္ဝန္းက်င္ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသူေလးမ်ားျဖစ္ ၾကသည္။
အမ်ဳိးသမီးႀကီး ၂၂ ဦးသည္ သူတို႔စာတတ္ခဲ့ပါက ''ဘယ္စာမဆို အကုန္လုံးဖတ္မွာပဲ၊ အဓိကကေတာ့ စာေစာင္ေတြဘာေတြ၊ မႈခင္းေတြ အရမ္းဖတ္ခ်င္တယ္၊ စာတတ္ေတာ့ ဘုရားစာ၊ တရားစာေလးဖတ္ရတာ ေပါ့ကြယ္၊ စာဖတ္တတ္သြားရင္ သားသမီးေတြေပးတဲ့ စာေတြဖတ္မယ္၊ ကုိရီးယားကားထဲက စာသားေတြ လုိက္ဖတ္ခ်င္တယ္'' စေသာ ရင္တြင္းဆႏၵမ်ားျဖင့္ နာရီ ၁၂ဝ ၾကာသင္ယူရမည့္ စာသင္ဝိုင္းမ်ားသို႔ လာေရာက္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။
စာမတတ္သူ ျပည္သူမ်ားအတြက္ အေရး၊ အဖတ္၊ အတြက္ သင္ၾကားသည့္ ''အ''သုံးလုံးလႈပ္ရွားမႈမ်ားသည္ ေက်းလက္ေနျပည္သူမ်ားအတြက္ ထိေရာက္မႈရွိခဲ့ၿပီး ၁၉၇၁ ခုႏွစ္တြင္ ယူနက္စကိုမွခ်ီးျမႇင့္သည့္ ''မုိဟာမက္ ရီဇာပါလာဗီ'' ဆုႏွင့္ ၁၉၈၃ တြင္ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံက ခ်ီးျမႇင့္သည့္ ''ႏိုမာ''ဆုမ်ားကို ရရွိခဲ့သည္။
အသက္(၂၉)ႏွစ္အရြယ္ ကေလး ႏွစ္ဦးမိခင္ မစုစုလိႈင္က ''ညီမက စာမတတ္ေတာ့ ကုိယ့္ကေလးကို စာမသင္ေပးတတ္ဘူး'' ဟု စိတ္ မေကာင္းစြာေျပာရင္း အစိမ္းေရာင္ သင္ပုန္းေပၚရွိ ''ဦးသာဝ''စာပုိဒ္ကုိ ထပ္မံကာ စာလုံးေပါင္းရြတ္ဆိုရန္ အတြက္ အသင့္ျပင္ထားၿပီျဖစ္ သည္။
